Komunikat w sprawie skarg na zarządzenia zastępcze Wojewody Mazowieckiego w przedmiocie zmian nazw ulic położonych w m.st. Warszawa w związku z ustawą o zakazie propagowania komunizmu

     W dniu 28 maja 2018 r. zostały rozpoznane, przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, skargi Miasta Stołecznego Warszawy na zarządzenia zastępcze Wojewody Mazowieckiego w sprawie zmiany nazw ulic położonych w m.st. Warszawa wydanych na podstawie art. 6 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz. U. z 2016 r. poz. 744, z późn. zm.) zwanej dalej „ustawy dekomunizacyjnej”, a mianowicie sprawy o sygn. akt:

1.    II SA/Wa 2097/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Jana Wasilkowskiego na Wojciecha Kilara,

2.    II SA/Wa 2096/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy ze Stanisława Wrońskiego na Anny Walentynowicz,

3.    II SA/Wa 2101/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Sylwestra Bartosika na Grzegorza Przemyka,

4.    II SA/Wa 2107/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Franciszka Bartoszka na Stanisława Pyjasa,

5.    II SA/Wa 2106/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Teodora Duracza na Zbigniewa Romaszewskiego,

6.    II SA/Wa 2113/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Jana Szymczaka na Emanuela Szafarczyka,

7.    II SA/Wa 2075/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Aleja Armii Ludowej na Lecha Kaczyńskiego,

8.    II SA/Wa 2074/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z 17 stycznia (1945) na Komitetu Obrony Robotników,

9.    II SA/Wa 2079/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy ze Służby Polsce na Kazimierza Kardasia „Orkana”,

10.  II SA/Wa 2087/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Gen. Sylwestra Kaliskiego na Gen. Witolda Urbanowicza,

11.  II SA/Wa 2086/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy ze Stanisława Kulczyńskiego na Rodziny Ulmów oraz

12.  II SA/Wa 2091/17 w przedmiocie zmiany nazwy ulicy z Ppłk. Wacława Szadkowskiego na Mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.

     W wydanych wyrokach Sąd uchylił zaskarżone zarządzenia zastępcze oraz zasądził od organu na rzecz strony skarżącej zwrot kosztów postępowania.

     W ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd stwierdził, że nie zaistniały przesłanki do odrzucenia skarg zarówno, z uwagi na brak zdolności sądowej strony skarżącej, jak i z uwagi na treść art. 6c ustawy dekomunizacyjnej w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 14 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki oraz ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2495)

     Uzasadniając przesłanki merytorycznego rozstrzygnięcia Sąd podkreślił, że Wojewoda Mazowiecki w zaskarżonych zarządzeniach zastępczych nie wykazał dlaczego nazwy zmienianych ulic wypełniają dyspozycję art. 1 ust. 1 i 2 ustawy dekomunizacyjnej. Sąd podkreślił, że opinie IPN nie mają w tych sprawach charakteru wiążącego nie mniej jednak są ważnym dowodem w prowadzonym postępowaniu przez organ nadzoru. W sytuacji, gdy we wskazanych sprawach wydane opinie przez IPN były bardzo lakoniczne, to na Wojewodzie Mazowieckim ciążył obowiązek wykazania, że zaistniały przesłanki z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy dekomunizacyjnej do zmiany nazw wskazanych ulic. W uzasadnieniu zarządzeń zastępczych powinno się znaleźć wyraźne wyjaśnienie, dlaczego w ocenie organu  dana nazwa ulicy symbolizuje lub propaguje komunizm.

     Nie można uznać, że Wojewoda Mazowiecki wskazując na określone biogramy historyczne dokonał prawidłowej oceny w kontekście przesłanek ustawowych. Sąd administracyjny nie może natomiast zastępować organu w wykazaniu, dlaczego dana nazwa spełnia dyspozycję przepisów art. 1 ust. 1 i 2 ustawy dekomunizacyjnej.

Od wydanych wyroków zostało zgłoszone zdanie odrębne przez sędziego WSA w Warszawie Adama Lipińskiego.

Wyroki te są nieprawomocne. Stronom przysługuje możliwość złożenia skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego.