Komunikat w sprawie referendum w Warszawie

Strona archiwalna

     W § 2 zaskarżonej uchwały ustalono treść pytania referendum w brzmieniu: „Czy jest Pan/Pani za zmianą granic Miasta Stołecznego Warszawy poprzez dołączenie kilkudziesięciu sąsiednich gmin?” z wariantem odpowiedzi „tak” albo „nie”. Termin referendum wyznaczono na dzień 26 marca 2017 r. (§ 3 uchwały).

Wojewoda Mazowiecki uzasadniając rozstrzygnięcie nadzorcze podniósł m.in., że: Uchwała Rady m. st. Warszawy nie spełnia nakazanych przez prawodawcę zasad poprawnej legislacji, ponieważ pytanie o zmianę granic m.st. Warszawy nie odnosi się w ogóle do projektu ustawy i pozostaje poza jego zakresem. Projekt ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy nie wprowadza bowiem zmian granic gminy. Przeprowadzenie referendum lokalnego w sprawie zmiany granic gminy może nastąpić jedynie na wniosek mieszkańców gminy a nie z inicjatywy rady gminy a zatem naruszono procedurę przewidzianą do tego rodzaju referendum w ustawie o samorządzie gminnym. Wyłączone jest inicjowanie przez Radę m.st. Warszawy referendum o charakterze opiniodawczym i konsultacyjnym. Referendum w tym zakresie mogą inicjować tylko mieszkańcy.

     Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na ww. rozstrzygnięcie nadzorcze wniosło miasto stołeczne Warszawa.

     Sąd wyrokiem z dnia 25 maja 2017 r. sygn. akt II SA/Wa 613/17 oddalił skargę.

    W ustnych motywach rozstrzygnięcia, Sąd podzielił zarzut Wojewody Mazowieckiego co do niejasnego i nieprecyzyjnego sformułowania pytania referendalnego w kontekście projektowanej regulacji, która nie przewiduje zmian granic gminy m.st. Warszawy.

     Zdaniem Sądu, z pytania referendalnego ujętego w zaskarżonej uchwale w żaden sposób nie wynika, że ma ono związek z ideą metropolitalnej jednostki samorządu terytorialnego. Wręcz odwrotnie może ono sugerować, że jego intencją było pytanie o zmianę granic miasta stołecznego Warszawy nie zaś pytanie o zmianę ustroju.

     Oczywiście z § 1 zaskarżonej uchwały wynika, że przeprowadzenie referendum gminnego dotyczy zmiany ustroju m.st. Warszawy w związku z projektem ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy, druk nr 1259, przygotowanym przez grupę posłów, który wpłynął do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 30 stycznia 2017 r., niemniej jednak pytanie referendalne w żaden sposób do tego projektu nie nawiązuje. Projekt ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy, nie wprowadza zmian granic tej gminy, lecz stanowi w art. 96, że „obszar gminy Warszawa, w dniu wejścia w życie ustawy, obejmuje obszar miasta stołecznego Warszawy, ustalony ustawą z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy”. W konsekwencji ww. rozwiązania, wskazane w projekcie ustawy, które łącznie z gminą Warszawa mają tworzyć nową metropolitalną jednostkę samorządu terytorialnego, dalej pozostaną gminami w niezmienionych granicach. W stosunku do aktualnego stanu zmianie ulegnie natomiast zakres zadań wykonywanych przez obecne m.st. Warszawa. Na nową metropolitalną jednostkę samorządu terytorialnego o nazwie m.st. Warszawa przejdą zadania powiatu, wskazane zadania samorządu gminy oraz zadania wynikające ze stołecznego charakteru miasta, aktualnie realizowane przez obecne m.st. Warszawa.

     Sąd nie zgodził się natomiast ze stanowiskiem Wojewody, że zaskarżona uchwała narusza zawartą w ustawie o samorządzie gminnym regulację dotyczącą przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy, z tej racji, że referendum zarządzone na 26 marca 2017 r. nie dotyczyło zmiany granic którejkolwiek gminy a jedynie zmiany ustroju.

     Sąd nie podzielił także stanowiska Wojewody co do tego, że Rada m.st. Warszawy może inicjować referendum lokalne jedynie w przypadkach referendów innych niż opiniodawcze i konsultacyjne. Sąd podkreślił, że przepis art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym przewiduje zarządzenie z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego referendum lokalnego w istotnej sprawie dotyczącej społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących tę wspólnotę, nie czyniąc w tym zakresie żadnych wyjątków. Istotne jest jedynie, by kwestia ta nie była odmiennie uregulowana w przepisach szczególnych (art. 4c ustawy o samorządzie gminnym), oraz by przedmiot referendum mieścił się w zakresie spraw dotyczących tej wspólnoty (art. 170 Konstytucji RP